İnşaat sektörü, yarattığı iş olanakları ve yüksek maliyetli inşaat projelerinden dolayı uzun yıllardan beri “lokomotif sektör” olarak dünya ekonomisinde öncü sektörlerden biri olmuştur. Ülkemizde de inşaat sektörünün, ulusal ve uluslararası platformda gerçekleştirilen çalışmalar ile Türk ekonomisinin kalkınmasında çok büyük payı olduğu görülmektedir.
İnşaat sektörünün ekonomiye katkısının bu kadar büyük olması ve bu katkının sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından, inşaat sektöründe gerçekleştirilen projelerin Proje Yönetimi İlkeleri ile alanında profesyonel ve uzmanlaşmış ekipler tarafından yönetilmesinin önemini daha çok artırmaktadır.
PROJE YÖNETİMİ
Proje Yönetimi; uygun tekniklerin, araçların, yeteneklerin ve bilginin kullanılarak inşaat projelerinin planlanması, organize edilmesi, gözetim & denetimi, kontrol edilmesi ve yürütülmesi süreçlerinin tamamıdır. Zaman, bütçe ve kalite üçgeninde proje kaynaklarının kontrollü şekilde kullanılarak projenin öngörülen sürede, tahmin edilen bütçeyi aşmadan ve hedeflenen kalitede bitirilmesini sağlamak proje yönetiminin esas amacıdır.
Bir projenin başarılı olarak tanımlanması zaman, bütce ve kalite üçgenindeki parametrelerin proje tamamlandığında, proje başlangıcında öngörülen değerlerde olup olmaması ile nitelendirilebilir. Başarılı bir proje yonetiminin gerçekleştirilmesi için;
- Proje kapsamının açık bir şekilde ifade edilmesi,
- Uygun proje stratejisinin seçilmesi,
- Müşteri talebinin ve ihtiyacının iyi tanımlanması,
- Projenin planlanmasında ve uygulama süreçlerinde projedeki tüm paydaşların ihtiyaçlarının ve beklentilerinin doğru şekilde karşılanması,
- Paydaşlar arasında sağlıklı bir iletişim yonteminin geliştirilmesi, uygulanması ve sürdürülmesi,
- Projeye uygun organizasyon yapısının oluşturulması,
- Projenin kapsam, kalite, zaman, bütçe, kaynaklar ve riskleri gibi kısıtlayıcı parametreleri arasında dengenin kurulması çok önemlidir.
- Ayrıca tesisin İşletme Koşullarının da öncelikle dikkate alınması şarttır.
Genel olarak tüm projelerin başlangıç, uygulama ve kapanış süreçlerine bakıldığında maliyetler ve istihdam seviyeleri proje başlangıcında en az seviyelerde iken projenin uygulama aşamasında bu oran en ust düzeye ulaşmaktadır.
Proje başlangıçlarında risk ve belirsizlik seviyeleri en yüksek seviyede olmakla birlikte projenin ilerleyen aşamalarında kararlar alınıp proje çıktıları kabul edildikçe bu oran düşmektedir.
Proje başlangıç aşamalarında yapılan değişikliklerden kaynaklanan maliyetler bu aşamada en düşük seviyede iken projenin ilerleyen aşamalarında yapılan değişiklikler ve hataların düzeltilmesi için ayrılan bütçeler daha yüksek seviyeye ulaşmaktadır.
PROJE YÖNETİMİNİN YERİ
Proje Yönetiminin yeri, inşaat projelerinde proje tasarımlarının başlangıcı ile surecinde ve işletme evrelerinde uygulanabilir bütçe limitleri içinde ve optimum zaman aralığında yüksek kalitenin yakalanabilmesi adına İşveren’in kilit temsilcisi olarak görülebilir. Proje Yönetiminin rolü ise temel olarak proje kapsamında görev alan Proje Müellifleri, Danışmanlar, Yüklenici, Alt Yükleniciler ve Tedarikçiler gibi proje paydaşları arasında koordinasyonu gerçekleştirmek ve bu sırada bütün disiplinlerin bir bütün olarak uyumlu çalışmasını sağlamaktır. Destek sistemler ise doğru kararların verilebilmesi adına gerekli bilgiyi yerine zamanında ulaştırmasını sağlayan tamamlayıcılardır.
Yapım Öncesi
Yapım öncesi aşamasında on planlama çalışmaları kapsamında;
- Projenin kapsamının ve amacının açık bir şekilde ifade edilmesi,
- Proje hedef bütçesinin ve tahmini süresinin (master program) belirlenmesi,
- Organizasyondaki ekiplerin kurulması ve personel planı oluşturulması,
- Maliyet, doküman, raporlama, kalite vb. konularda kontrol sistemlerinin ve prosedürlerinin kurulması,
- İletişim ve bilgi yönetim metotlarının oluşturulması,
- Metodolojilerin hazırlanması,
- Mobilizasyonun tamamlanması.
Yapım öncesin aşamasında tasarım yönetimi çalışmaları kapsamında;
- Ön planlama dahilinde tanımlanan proje kapsamı doğrultusunda proje konsept tasarımının oluşturulması,
- Tasarımın geliştirilmesi,
- Tasarım çalışmalarının, proje tasarım grupları arasında koordineli olarak yürütülmesi.
Yapım öncesi aşamasında ihale ve sözleşme yönetimi çalışmaları kapsamında;
- Projeye en uygun ihale yönteminin belirlenmesi,
- Geliştirilen tasarım doğrultusunda çizim, teknik, idari ve özel şartnameler, mahal ve marka listeleri, keşif özeti, birim fiyat tarifleri çalışmalarının yapılması,
- Tüm ihale dokümanlarının hazırlanması,
- İhalenin yapılması,
- Sunulan tekliflerin mali ve teknik özelliklerine göre değerlendirilmesi,
- Sözleşme hazırlanması,
- Ek talep/taleplerin olması durumunda sözleşme revizyonlarının / ek sözleşmelerin yapılması.
Yapım öncesi aşamasında planlama çalışmaları kapsamında;
- Master iş programının proje özelinde yeterli olacak şekilde detaylandırılarak tasarım, satın alma ve yapım iş programlarının hazırlanması,
- Kritik iş kalemlerinin belirlenmesi.
Yapım öncesi aşamasında risk yönetimi çalışmaları kapsamında;
- Proje risklerinin belirlenmesi,
- Proje risk değerlendirme çalışmalarının yapılması.
Yapım Aşaması
Yapım aşamasında yapım yönetimi çalışmaları kapsamında;
- İmalatların genel ve özel teknik şartnamelere, standartlara, sözleşmeye, fen ve sanat kurallarına uygun bir şekilde iş programı dahilinde gerçekleştirilmesinin sağlanması,
- İş ilerlemelerinin takibi yapılarak iş programının güncellenmesi,
- Yapım sürecinde gerçekleştirilecek ihalelerin ve sözleşme süreçlerinin yönetimi,
- Maliyet yönetimi kapsamında tahmini bütçelerin proje ilerleme aşamalarına uygun olarak hazırlanması ve maliyet kontrollerinin yapılması,
- Kalite standartları doğrultusunda kalite güvence ve kontrollerinin gerçekleştirilmesi,
- İş sağlığı ve güvenliği hususundaki uygulama ve kontrollerin gerçekleştirilmesi,
- Tüm proje paydaşları kapsamında ortak bir dokuman yönetim sistemi kullanılarak sağlıklı iletişim, dokuman akışı ve arşivlemenin yapılması,
- Periyodik raporlamaların yapılması,
- Proje risk değerlendirme çalışmalarının güncel tutulması,
- As-built projelerinin hazırlanması.
Yapım Sonrası
Yapım sonrası aşaması çalışmaları kapsamında;
- Nihai metraj ve kesin hesap işlemlerinin yapılması,
- Tüm projeye ait proje ve dokümanların arşivlenmesi,
- Eksik ve kusurlu işlerin tespiti,
- Geçici kabulün gerçekleştirilmesi,
- Sistemlerin ve garanti belgelerinin hazırlanması,
- Bakım ve işletme el kitaplarının hazırlanması,
- Kesin Kabul’ün gerçekleştirilmesi.
Yapım öncesi, yapım ve yapım sonrası aşamalarında yukarıda belirtilen çalışmalar
YENİ YAKLAŞIMLAR & UYGULAMALAR
Son zamanlarda dünya çapındaki çalışmalara ve yaygınlaşmaya başlayan uygulamalara bakıldığında; projelerin tüm süreçleri boyunca proje paydaşlarının ortak bir çalışma platformu sağlayan nesne bazlı parametrik veriler ile oluşturulan bilgisayar destekli 3 boyutlu modelleme sistemi olan Yapı Bilgi Modellemesi (BIM); müşteri istek ve taleplerine odaklanarak inşaat süreçlerinin değerini ve güvenilirliğinin arttırılması ve kaybın /atığın azaltılması hedeflenerek projelerin yönetilmesi olan Yalın İnşaat (Lean Construction); Bütünleşik Proje Teslimi (Integrated Project Delivery); sürdürülebilir yeşil bina proje yönetimi; inşaat projesi süreçlerinde bilgi yönetiminin öneminin artmasıyla dokuman yönetimi, arşivleme, proje yönetim, İş Zekası (Business Intelligence) uygulamaları ile raporlama vb. fonksiyonları sağlayan web tabanlı proje yönetim sistemleri göze çarpmaktadır.
